Γιορτή Παλουζέ στο Βουνί: Ένα ταξίδι γεύσεων, παράδοσης και φιλοξενίας. Του Άρη Νότη

Στο Βουνί η παράδοση ζωντανεύει: μούστος που βράζει, παλουζές που μοιράζεται, μουσικές και χοροί που γεμίζουν τις πλατείες.

Μια παράδοση που ανθίζει κάθε φθινόπωρο

Στην Κύπρο, ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος είναι μήνες συνυφασμένοι με τον τρύγο και τον μούστο. 

Εκείνη την εποχή οι πλαγιές του Τροόδους γεμίζουν από αμπέλια, σταφύλια και κόσμο που δουλεύει στα κτήματα. 

Από αυτήν την ατμόσφαιρα γεννήθηκαν οι γιορτές του παλουζέ – γνωστές και ως γιορτές μουσταλευριάς. 

Πρόκειται για διοργανώσεις που αναβιώνουν μια πρακτική αιώνων: τη μετατροπή του φρέσκου μούστου σε γλυκίσματα, ποτά και προϊόντα που αποτελούν κομμάτι της κυπριακής ταυτότητας.

Οι εκδηλώσεις αυτές δεν είναι απλώς πανηγύρια· είναι ένα μάθημα λαϊκής ιστορίας, μια ευκαιρία για τον επισκέπτη να γνωρίσει τον τόπο και τους ανθρώπους του από κοντά. 

Παράλληλα, προσφέρουν το ιδανικό πλαίσιο για να ανακαλύψει κανείς μικρά κρασοχώρια και την αυθεντική κυπριακή φιλοξενία.

Το Βουνί στις 21 Σεπτεμβρίου

Η γιορτή του παλουζέ στο Βουνί, ένα από τα πιο γνωστά αμπελοχώρια της ορεινής Λεμεσού, έλαβε χώρα στις 21 Σεπτεμβρίου 2025. 

Από την είσοδο κιόλας του χωριού ο επισκέπτης νιώθει ότι συμμετέχει σε κάτι οργανωμένο και γιορτινό: μια φυλλοσκέπαστη αψίδα καλωσορίσματος με την επιγραφή «Γιορτή του Παλουζέ – Βουνί 2025» σε προσκαλεί να περιηγηθείς στους λιθόστρωτους δρόμους.

Χρώματα, μυρωδιές από βραστό μούστο και μουσικές από παραδοσιακά όργανα γεμίζουν τον χώρο.

Στις γωνιές του χωριού στήνονται πάγκοι, εργαστήρια και δράσεις, δημιουργώντας έναν αληθινό «ζωντανό οργανισμό» παράδοσης.

Ο μούστος και τα παράγωγά του

Πρωταγωνιστές της γιορτής είναι, φυσικά, ο παλουζές και ο σουτζιούκος – δυο προϊόντα που για τους Κύπριους είναι κάτι παραπάνω από γλυκίσματα· είναι αναμνήσεις παιδικής ηλικίας, οικογενειακά τραπέζια, ιστορίες.

Στο Βουνί οι επισκέπτες έχουν τη μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσουν βήμα-βήμα την παραγωγή τους:

• Στα πατητήρια, μπορεί κανείς να βγάλει τα παπούτσια και να πατήσει σταφύλια, όπως γινόταν παλιά, ακούγοντας τα τραγούδια του τρύγου.

• Σε μεγάλα καζάνια τοποθετημένα σε διάφορα σημεία του χωριού βράζει ο παλουζές, που προσφέρεται ζεστός και δωρεάν. Η μυρωδιά του σταφυλιού πλημμυρίζει τον χώρο, δημιουργώντας μια αίσθηση θαλπωρής.

• Παιδιά και ενήλικες φωτογραφίζονται δίπλα στα παραδοσιακά σκεύη, γελώντας και δοκιμάζοντας με ανυπομονησία.

Η απόσταξη της ζιβανίας

Στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης το κοινό παρακολουθεί ζωντανά τη διαδικασία απόσταξης της ζιβανίας. 

Τα καζάνια βράζουν, ο ατμός ανεβαίνει και καταλήγει σε καθαρό απόσταγμα που τρέχει μπροστά στα μάτια σου. 

Οι επισκέπτες μπορούν να το γευτούν απευθείας, αισθανόμενοι τη δύναμη και την παράδοση που κουβαλάει κάθε σταγόνα.

Στον επάνω όροφο του μουσείου έχει διαμορφωθεί δωμάτιο που αναπαριστά την παλιά αγροτική ζωή: πέτρινοι τοίχοι, υφαντά, εργαλεία και σκεύη καθημερινότητας, προσφέρουν ένα μικρό ταξίδι στον χρόνο.

Μουσική, χορός και κοινότητα

Στην κεντρική πλατεία, δίπλα στο μουσείο, έχει στηθεί μεγάλη εξέδρα. Παραδοσιακά συγκροτήματα με βιολιά, λαούτα και δρώμενα δίνουν ρυθμό στην ημέρα.

Χορευτικά σχήματα από διάφορα χωριά παρουσιάζουν κυπριακούς χορούς, ενώ το κοινό παρακολουθεί ή συμμετέχει, γεμίζοντας την πλατεία χαρά και κίνηση.

Πρόσωπα και ιστορίες

Μέσα σε αυτήν τη ζεστή ατμόσφαιρα γνωρίσαμε τον αντικοινοτάρχη του Βουνιού, κ. Γιάννη Ιωάννου.

Με χαμόγελο και διάθεση φιλοξενίας μας ξενάγησε στα δρώμενα, μας κέρασε παγωμένη ζιβανία και μας προέτρεψε να δοκιμάσουμε ζεστό παλουζέ και τα κρασιά –λευκό και κόκκινο– που παράγονται στο μοναδικό ιδιόκτητο οινοποιείο του χωριού.

Παρά τη δυσκολία που προκάλεσε η πρόσφατη πυρκαγιά στην περιοχή, οι κάτοικοι δείχνουν ακμαίοι, δυνατοί και ενωμένοι.

Το χαμόγελό τους και η συμμετοχή τους στους πάγκους και στις δράσεις του φεστιβάλ είναι η καλύτερη απόδειξη ότι η παράδοση και η συλλογικότητα λειτουργούν ως αντίβαρο στις δυσκολίες.

Υποδειγματική οργάνωση

Η γιορτή είναι άψογα οργανωμένη. Εθελοντές ρυθμίζουν την κυκλοφορία και κατευθύνουν τα αυτοκίνητα σε υπαίθριους χώρους στάθμευσης, ενώ το προσωπικό καθοδηγεί τους επισκέπτες από σημείο σε σημείο – από την αρχή μέχρι το τέλος της εκδήλωσης.

Πώς θα πάτε

Το Βουνί απέχει περίπου μιάμιση ώρα από τη Λευκωσία και μισή ώρα από τη Λεμεσό. Η διαδρομή περνάει από πανέμορφες ορεινές τοποθεσίες και μικρά χωριά, οπότε το ταξίδι γίνεται από μόνο του εμπειρία. Όταν φτάσεις, καταλαβαίνεις ότι άξιζε κάθε λεπτό.

Γιατί να το επισκεφθείτε

Η Γιορτή Παλουζέ στο Βουνί δεν είναι απλώς ένα τοπικό πανηγύρι. Είναι μια εμπειρία που συνδυάζει γεύση, μάθηση, παράδοση και αυθεντική ανθρώπινη επαφή. Για τους ξένους είναι ευκαιρία να ανακαλύψουν την πραγματική Κύπρο, για τους ντόπιους μια υπενθύμιση των ριζών τους.

Tips για τον επισκέπτη

• Φορέστε άνετα ρούχα και παπούτσια που να βγαίνουν εύκολα, αν θέλετε να πατήσετε σταφύλια.

• Φτάστε νωρίς για να δείτε όλες τις διαδικασίες παραγωγής.

• Μην παραλείψετε το μουσείο και την απόσταξη ζιβανίας.

• Δοκιμάστε τοπικά κρασιά και σουτζιούκο για αναμνηστικά.

• Στηρίξτε τους πάγκους με παραδοσιακά προϊόντα· είναι φτιαγμένα από τους ίδιους τους κατοίκους.

---

Ο Άρης Νότης είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και εκδότης του ηλεκτρονικού περιοδικού ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΕΞΙΑ. Με εξειδίκευση στην υπνοθεραπεία και τον νευρογλωσσικό προγραμματισμό, προσεγγίζει θέματα προσωπικής ανάπτυξης, ενώ παράλληλα παρουσιάζει συνεντεύξεις και ποικίλη ύλη που εμπνέει και ενημερώνει. Για συνεντεύξεις, συνεργασία ή σχόλια: arionasorama@gmail.com