Χρειάζεται Χρόνο η Θεραπεία του ‘74, Συνέντευξη Christy Lefteri

Christy Lefteri 

Η γιατρειά των τραυμάτων από την εισβολή στην Κύπρο θα πρέπει να αρχίσει ατομικά από την καρδιά του καθενός κι όχι από την κυβέρνηση ή τους πολιτικούς.
1. Τι σε κάνει να γράφεις, και ειδικά τι σε έκανε να γράψεις ένα βιβλίο για την Κύπρο και μάλιστα για το 1974;

-Πάντα αγαπούσα το γράψιμο.  Όταν ήμουν εννέα χρονών είχα ένα δάσκαλο που μου είχε πει ότι θα γινόμουνα συγγραφέας κάποια μέρα και τα λόγια του με συνοδεύουν. Η συγγραφή ήταν ανέκαθεν ένα σημαντικό μέρος της ζωής μου, ακόμη και σε πολύ νεαρή ηλικία λάτρευα να γράφω ποιήματα και γράμματα. Σπούδασα στο πανεπιστήμιο λογοτεχνία και συνέχισα κάνοντας  μεταπτυχιακό  στο δημιουργικό γράψιμο και ήταν εκείνη τη στιγμή που αντιλήφθηκα ότι ήθελα να γράψω μια νουβέλα.

Γράφω επειδή για μένα η ζωή είναι γεμάτη με ιστορίες. Μου αρέσει να παρατηρώ τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω μου, τα μικρά πράγματα που περνούν ανάμεσά μας, μερικές φορές απαρατήρητα, και τα μεγάλα πράγματα μέσα στην κοινωνία που επηρεάζουν τη ζωή μας. Νομίζω ότι η λογοτεχνία μπορεί να είναι ένα παράθυρο στον κόσμο, και την ίδια στιγμή να είναι κομμάτι του εαυτού μας. Γράφω και διαβάζω επειδή με ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίον ο εξωτερικός και ο εσωτερικός κόσμος έρχονται σε επαφή.

Αρχικά ήθελα να γράψω αυτή τη συγκεκριμένη ιστορία του βιβλίου μου “Οκτώ ημέρες και μια Κυριακή” επειδή ένιωθα σαν οι άνθρωποι στην Αγγλία να μην γνώριζαν για την εισβολή. Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες της εισβολής του 1974, και όπως πολλοί Ελληνοκύπριοι αναγκάστηκαν φύγουν από το σπίτι τους αφήνοντάς τα όλα πίσω. Η μητέρα μου προέρχεται από ένα μικρό χωριό,  που ονομάζεται Λάπαθος στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Ο πατέρας μου ήταν από την Αμμόχωστο, και εγώ γεννήθηκα έξι χρόνια μετά την εισβολή. Πιστεύω ότι ο πόνος του να τα χάνεις όλα και το τραύμα του πολέμου δεν έχουν σβήσει. Σαρώθηκαν κάτω από το χαλί επειδή οι γονείς μου έπρεπε να επιβιώσουν σε μια καινούργια χώρα (Αγγλία).

 2. Μιας και ασχολείσαι με την ψυχοθεραπευτική ποια πιστεύεις ότι είναι η θεραπεία των τραυμάτων του 1974;

-Οι εθνικιστικές ιδέες που αναπτύχθηκαν πάνε πίσω στους αρχαίους χρόνους και πιστεύω ότι είναι δύσκολο να θεραπεύσεις πληγές που είναι τόσο βαθιές. Όμως δεν είναι αδύνατον. Η θεραπεία πρέπει να αρχίσει από την καρδιά του καθενός ατομικά, όχι από την κυβέρνηση ή τους πολιτικούς. Είναι δύσκολο να θυμόμαστε μερικές φορές ότι οι άνθρωποι είναι άνθρωποι, και αυτό είναι κάτι που ο κύριος χαρακτήρας του βιβλίου μου η Κόκι πρέπει να αντιμετωπίσει όταν βρίσκει τον γιό της σκοτωμένο από τους στρατιώτες. 

3. Βλέπεις ότι οι άνθρωποι έχουν υπερπηδήσει αυτά τα ψυχικά εμπόδια (από το ’74) ή θα τους πάρει χρόνο;

-Πιστεύω ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος. Υπάρχουν τόσες πολλές διαβαθμίσεις και τόσα πολλά πράγματα για να λάβουμε υπόψην. Όταν έκανα την έρευνά μου για την νουβέλα και τη θέση μου για το PhD, ήταν για μένα ζωτικής σημασίας να μάθω για την πορεία των γεγονότων στην Κύπρο, τις αντινομίες  και τις πολυπλοκότητες του παρελθόντος, την διαμόρφωση της ταυτότητας και της κουλτούρας, τα αποτελέσματα του εποικισμού, τις κοινωνιολογικές και ψυχολογικές πλευρές της ιστορίας, και τον τρόπο με τον οποίο τα πολιτικά ιδεώδη επηρεάζουν την κρίση των ανθρώπων.

Στο τέλος της ημέρας το “Oκτώ ημέρες και μια Κυριακή” είναι μια νουβέλα για το πώς οι ιδεαλισμοί μπορούν να δημιουργήσουν μίσος και εμπάθεια στις κουλτούρες και μέσα στην κοινότητα  του καθενός. Είναι μια νουβέλα για τα τείχη που αναγείρουμε. Είναι μια νουβέλα για τους ανθρώπους, τι είδαν, τι ένιωσαν, τι υπέμειναν, τον πόνο που βίωσαν και τα βάσανα που υπέφεραν. Παρότι ο πόνος αυτός βιώθηκε εξαιτίας της εισβολής είναι συνδεδεμένος με περασμένες γενιές, είναι σχετικός με τα συστήματα πεποιθήσεων που συνεχίζονται στο διάβα του χρόνου και επηρεάζουν τη ζωή μας. Αυτά τα πράγματα είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν αλλά νομίζω ότι αλλάζουν αργά. 

4. Μπαίνοντας στην ψυχή των ανθρώπων και των καταστάσεων, κατά τη διάρκεια της συγγραφής, παρατηρείς ότι το περιθώριο αντίδρασης είναι απεριόριστο;

-Aπολύτως. Μελετάω ψυχανάλυση και γνωρίζω την πανίσχυρη δύναμη του υποσυνείδητου νού μας και ότι υπάρχουν πράγματα μέσα μας, από το παρελθόν μας και από τον τρόπο σχηματισμού της προσωπικότητάς μας, που συχνά διαμορφώνουν τη ζωή μας και τις αντιδράσεις μας. Η πληγή και ο πόλεμος δημιουργούν μια ιστορία επειδή δοκιμάζουν τους χαρακτήρες στα όριά τους, τους βγάζουν από την περιοχή άνεσής τους και τους προκαλούν ως ανθρώπους.

Δεν υπάρχει κανένας χαρακτήρας στην νουβέλα μου που να είναι απόλυτα καλός ή κακός. Ακόμη και για τον Σερκάν, τον τυραννικό Τούρκο διοικητή υπάρχει ένας υπαινιγμός στο παρελθόν του και στον άνθρωπο που θα μπορούσε να ήταν. Αντικρύζοντας το θάνατο αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίσουν το παρελθόν και το μέλλον τους και σε αυτές τις στιγμές βλέπουν ποιοι πραγματικά είναι. Πιστεύω ότι τέτοιες ιστορίες μας κάνουνε να αναρωτιόμαστε για τον εαυτό μας. Ποιος θα ήμουν σε μια τέτοια κατάσταση; Τι θα γινόμουν;

    

5. Γιατί οι άνθρωποι στην πραγματική ζωή παραμένουν εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις και πρότυπα σκέψεων και συμπεριφορών που δεν τους οδηγούν πουθενά;

-Και πάλι πιστεύω ότι αυτό πηγαίνει πίσω στα ασυνείδητα και καταπιεσμένα συναισθήματά μας, τις εσωτερικές μας δομές  που έχουν αναπτυχθεί μέσα μας σε πολύ μικρή ηλικία και διαμόρφωσαν την προσωπικότητά μας, επηρεάζοντας τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Για κάποιον απ΄έξω μπορεί το πρόβλημα να φαίνεται σαφές και εύκολο να λυθεί, όμως για εκείνον που είναι εγκλωβισμένος, συχνά δεν μπορεί να δει τη διέξοδο ακόμη κι αν αυτή υπάρχει. Το έχω δει αυτό πολλές φορές στη ζωή με μεγάλα και με μικρά πράγματα.  

 6. Η αγάπη είναι ανίκητη στη μάχη, ικανή να εκπορθήσει ειρηνικά το πιο καλοφυλαγμένο οχυρό;

-Όχι. Πιστεύω ότι αν μπορούμε να ξεπεράσουμε εμπόδια ή να κατακτήσουμε οχυρά ή προκλήσεις της ζωής εξαρτάται από το ποιοι είμαστε. Όμως, νομίζω ότι είναι εξαιτίας της αγάπης που κάποιοι άνθρωποι είναι σε θέση να κατακτήσουν ειρηνικά το πιο καλοφυλαγμένο οχυρό.

7. Αν είχες τη δυνατότητα να πας πίσω στο χρόνο και να αλλάξεις κάποια γεγονότα, ποια γεγονότα θα άλλαζες;

-Θα στεκόμουν στη πόρτα του σπιτιού της γιαγιάς μου στη Λάπαθο το 1956, την νύχτα που ο παππούς μου μάζευε κρυφά τις βαλίτσες του κι έφευγε για πάντα. Θα τον περίμενα να φτάσει στην έξοδο και θα τον ρωτούσα γιατί φεύγει. Θα του έλεγα πώς αυτό θα είχε επίπτωση  στη ζωή μας, και πώς η γιαγιά μου θα εξακολουθούσε να μιλούσε για εκείνον,  50 χρόνια μετά, με ένα δάκρυ στα μάτια. Πως από εκείνη την ημέρα δεν θα την ξανάβλεπε ποτέ πια και πώς κάποια μέρα πάνω από την επιθανάτια κλίνη του θα κρατούσε το χέρι της μητέρας μου και θα έλεγε “συγνώμη”. Πάντα έχω την απορία πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή όλων μας αν δεν είχε φύγει.
------------------------

Η Christy Lefteri είναι Αγγλοκύπρια συγγραφέας που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λονδίνο. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη δημιουργική γραφή ενώ συνεχίζει τη σπουδή της για να γίνει ψυχοθεραπεύτρια.  Το βιβλίο της “Οκτώ ημέρες και μια Κυριακή”, που αναφέρεται στην Κύπρο το 1974,  είχε προταθεί για το βραβείο Καλύτερου Βιβλίου της χρονιάς στο Εδιμβούργο, και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.