Μήπως τα ΜΜΕ μας δείχνουν έναν κόσμο που δεν υπάρχει; Του Άρη Νότη

Μήπως ο κόσμος δεν είναι τόσο σκοτεινός όσο φαίνεται; Πώς να προστατεύσεις τη σκέψη σου από την τοξικότητα των ειδήσεων.

Κάθε μέρα μας βομβαρδίζουν με αρνητικές ειδήσεις: φόβος, απειλές, καταστροφή. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα ή μια επιλεγμένη αφήγηση που μας οδηγεί σε απαισιοδοξία και παθητικότητα; Αν θέλεις να διατηρείς καθαρή σκέψη και υγιή αντίληψη του κόσμου, αυτό το άρθρο είναι για σένα.

Ζούμε σε μια εποχή υπερπληροφόρησης. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είχαμε πρόσβαση σε τόσες πολλές πληροφορίες, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. 

Τα μέσα ενημέρωσης – παραδοσιακά και ψηφιακά – βρίσκονται διαρκώς σε λειτουργία, προσφέροντάς μας συνεχή ροή ειδήσεων, γεγονότων, εξελίξεων. 

Ενημερωνόμαστε ασταμάτητα, σχεδόν μηχανικά: με το που ανοίγουμε τα μάτια μας το πρωί, ένα scroll αρκεί για να κατακλυστούμε από τίτλους που ουρλιάζουν για πολέμους, τραγωδίες, καταστροφές, αρρώστιες, χρέη, βία, κινδύνους και κάθε λογής δυστοπία.

Σύμφωνα με έρευνες, το 90% των ειδήσεων που προβάλλονται αφορά αρνητικά γεγονότα. Κι αυτό δεν συμβαίνει επειδή ο κόσμος είναι τόσο κακός — συμβαίνει γιατί το αρνητικό πουλά. 

Ο φόβος, το σοκ και ο πανικός είναι μηχανισμοί που τραβούν άμεσα την προσοχή μας. Ο εγκέφαλός μας, εξελικτικά προγραμματισμένος να εντοπίζει κινδύνους για λόγους επιβίωσης, εστιάζει αυθόρμητα σε οτιδήποτε φαντάζει απειλητικό. Τα ΜΜΕ το γνωρίζουν αυτό καλά και το αξιοποιούν.

Όμως υπάρχει ένα τίμημα. Όταν η καθημερινότητά μας κατακλύζεται μόνο από σκοτεινές ειδήσεις, αρχίζουμε να διαμορφώνουμε μια ψευδή εικόνα του κόσμου. 

Πιστεύουμε πως όλα καταρρέουν, πως βρισκόμαστε σε διαρκή κίνδυνο, πως το μέλλον είναι ζοφερό και αβέβαιο. Σταδιακά, εγκαθίσταται μέσα μας ένα αίσθημα αδυναμίας, απαισιοδοξίας και παραίτησης.

Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα;

Αρκεί να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να παρατηρήσουμε την ίδια μας τη ζωή. Τις μικρές και μεγάλες στιγμές καθημερινής καλοσύνης. 

Τον γείτονα που βοηθά, τον δάσκαλο που εμπνέει, την εθελόντρια που φροντίζει, τον επιστήμονα που προσπαθεί, το παιδί που γελάει. Αυτά δεν είναι ειδήσεις, όμως είναι εξίσου – αν όχι περισσότερο – σημαντικά για το πώς πραγματικά είναι ο κόσμος γύρω μας.

Υπάρχουν άνθρωποι που δημιουργούν, που φροντίζουν, που συνεργάζονται. Υπάρχουν οργανισμοί που σώζουν ζωές, κινήσεις πολιτών που υπερασπίζονται το κοινό καλό, καινοτομίες που φέρνουν λύσεις, ιστορίες που δίνουν ελπίδα. Η πρόοδος συμβαίνει καθημερινά — απλώς δεν κάνει «θόρυβο».

Ενημέρωση ή παραπληροφόρηση;

Όταν η πληροφόρηση γίνεται μονόπλευρη, γίνεται επικίνδυνη. Όχι απαραίτητα επειδή περιέχει ψέματα, αλλά επειδή παρουσιάζει μόνο ένα μικρό, αρνητικό τμήμα της πραγματικότητας — διογκωμένο, αποκομμένο από το σύνολο. 

Κι έτσι, η «ενημέρωση» μετατρέπεται σε παραπληροφόρηση.

Η μαζική κατανάλωση αρνητικών ειδήσεων μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ψυχολογία μας:

• Μειώνει την ελπίδα για το μέλλον.
• Ενισχύει το αίσθημα ανημπόριας.
• Δημιουργεί υπαρξιακή ανασφάλεια.
• Μας κάνει πιο καχύποπτους απέναντι στους άλλους.
• Απομακρύνει την εσωτερική μας γαλήνη.

Δεν είναι τυχαίο που ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι δηλώνουν πως βιώνουν άγχος λόγω ειδήσεων (news anxiety). 

Και όταν ο νους μας γεμίζει με διαρκή απειλή, είναι δύσκολο να ανθίσει η σκέψη, η δημιουργικότητα και η εσωτερική ανάπτυξη.

Η ευθύνη του φίλτρου

Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον θόρυβο του κόσμου, αλλά μπορούμε να επιλέξουμε τι θα αφήσουμε να περάσει μέσα μας. 

Έχουμε την ευθύνη να διαμορφώσουμε φίλτρα: 

• να επιλέγουμε συνειδητά τις πηγές ενημέρωσης μας
• να ελέγχουμε την ποιότητα και την ισορροπία των πληροφοριών που δεχόμαστε
• να αναζητούμε και το θετικό 
• να μην επιτρέπουμε στη μαζική αρνητικότητα να κυριαρχήσει στον ψυχισμό μας

Η ενημέρωση είναι απαραίτητη. Αλλά πρέπει να είναι ολιστική, ισορροπημένη και κριτική. Να βλέπει και το φως και το σκοτάδι — και να μη μας εγκλωβίζει στο φόβο.

Ο κόσμος δεν αλλάζει αν δεν αλλάξουμε την εικόνα που έχουμε για αυτόν

Η εικόνα του κόσμου που έχουμε, διαμορφώνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που νιώθουμε και τελικά που δρούμε. 

Αν πιστεύουμε ότι όλα πάνε κατά διαόλου, τότε η δράση μας είτε θα σταματήσει, είτε θα είναι καθαρά αμυντική. 

Αν όμως διατηρούμε και μια ελπιδοφόρα προοπτική, τότε υπάρχει χώρος για δημιουργία, για συμμετοχή, για προσωπική και συλλογική αλλαγή.

Ίσως ο κόσμος δεν είναι ούτε τέλειος ούτε καταδικασμένος. Είναι όπως τον βλέπουμε. Και το πώς τον βλέπουμε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πού εστιάζουμε.

Ας επιλέξουμε λοιπόν να βλέπουμε την πληρότητα του κόσμου. 

Όχι για να εθελοτυφλούμε, αλλά για να κρατάμε ζωντανή την ελπίδα, την ανθρωπιά και την δυνατότητα αλλαγής.

---

Ο Άρης Νότης είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και εκδότης του ηλεκτρονικού περιοδικού ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΕΞΙΑ. Με εξειδίκευση στην υπνοθεραπεία και τον νευρογλωσσικό προγραμματισμό, προσεγγίζει θέματα προσωπικής ανάπτυξης, ενώ παράλληλα παρουσιάζει συνεντεύξεις και ποικίλη ύλη που εμπνέει και ενημερώνει. Για συνεντεύξεις, συνεργασία ή σχόλια: arionasorama@gmail.com