Το παιδί που έπρεπε να μεγαλώσει γρήγορα. Του Άρη Νότη

Αν ήσουν κι εσύ ένα από αυτά τα παιδιά που μεγάλωσαν νωρίς, σου αξίζει να ξέρεις το εξής: το ότι επέζησες, είναι ένα θαύμα —και όχι απόδειξη ότι δεν πληγώθηκες. Έχεις δικαίωμα να χαλαρώσεις, να ζητήσεις βοήθεια, να πεις «δεν μπορώ» και να είσαι ακόμα άξιος αγάπης.

Υπάρχουν παιδιά που δεν είχαν ποτέ την πολυτέλεια της παιδικότητας. Παιδιά που δεν έπαιξαν, δεν αφέθηκαν, δεν ένιωσαν ποτέ ασφαλή. 

Αντί γι’ αυτό, έμαθαν να μαζεύουν τα κομμάτια των άλλων, να καταλαβαίνουν τα «ανείπωτα» και να προσαρμόζονται στις εκρήξεις, τις σιωπές, τα βίαια ξεσπάσματα, τη συναισθηματική παραμέληση. 

Έμαθαν να ενηλικιώνονται πρόωρα για να επιβιώσουν.

Η ψυχολογία του παιδιού-ενήλικα

Όταν ένα παιδί μεγαλώνει μέσα σε ένα κακοποιητικό ή δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον, ενεργοποιούνται μηχανισμοί άμυνας που έχουν έναν και μόνο σκοπό: την ψυχική επιβίωση. 

Η φροντίδα του εαυτού παραμερίζεται για να καλυφθούν οι ελλείψεις των γονέων. 

Το παιδί μπορεί να γίνει ο «γονιός του γονιού» (parentified child), αναλαμβάνοντας ρόλους και ευθύνες που δεν του αναλογούν: προστατεύει τα άλλα αδέρφια, προσπαθεί να κατευνάσει συγκρούσεις, μαντεύει τη διάθεση των ενηλίκων για να προλάβει τη βία.

Η πρόωρη αυτή ενηλικίωση δεν είναι ωρίμανση —είναι εξαναγκασμός. Είναι ένα ψυχικό κράτημα της αναπνοής, ένας συνεχής έλεγχος συναισθημάτων, γιατί «αν δείξω αδυναμία, όλα θα καταρρεύσουν».

Τι αφήνει πίσω της αυτή η εμπειρία;

Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν έτσι, ως ενήλικες μπορεί να μοιάζουν «δυνατοί», «υπεύθυνοι», «ανεξάρτητοι». 

Στην πραγματικότητα, πολλοί κουβαλούν μέσα τους ένα τραυματισμένο παιδί που δεν πρόλαβε ποτέ να ζήσει. Υποφέρουν συχνά από:

• Υπερβολική ανάγκη για έλεγχο ή τελειομανία
• Δυσκολία στο να εμπιστευτούν ή να δεχτούν φροντίδα
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθημα ανεπάρκειας
• Τάση να αναλαμβάνουν πάντα το ρόλο του «σωτήρα» στις σχέσεις

Πολλοί έχουν δυσκολία να αναγνωρίσουν τα όρια τους ή να επιτρέψουν στον εαυτό τους να ξεκουραστεί, να παίξει, να χαρεί χωρίς ενοχές. 

Γιατί ποτέ δεν έμαθαν ότι είναι εντάξει να είσαι παιδί.

Υπάρχει θεραπεία;

Ναι. Η θεραπεία ξεκινά από τη συνειδητοποίηση. 

Να πεις στον εαυτό σου: «Δεν έφταιγα εγώ που μεγάλωσα πριν την ώρα μου». 

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να κατανοήσει κάποιος τον αντίκτυπο του παρελθόντος, να δημιουργήσει νέες εσωτερικές δομές ασφάλειας και, κυρίως, να επιτρέψει στον εαυτό του να νιώσει αυτό που δεν του επιτράπηκε ποτέ: ότι αξίζει φροντίδα χωρίς ανταλλάγματα.

Ένα μήνυμα προς εκείνα τα παιδιά

Αν ήσουν κι εσύ ένα από αυτά τα παιδιά που μεγάλωσαν νωρίς, σου αξίζει να ξέρεις το εξής: το ότι επέζησες, είναι ένα θαύμα —και όχι απόδειξη ότι δεν πληγώθηκες. 

Έχεις δικαίωμα να χαλαρώσεις, να ζητήσεις βοήθεια, να πεις «δεν μπορώ» και να είσαι ακόμα άξιος αγάπης.

Δεν είσαι πια στο ίδιο σπίτι. Δεν χρειάζεται να είσαι πάντα σε επιφυλακή. Και το παιδί μέσα σου μπορεί να αρχίσει, έστω και τώρα, να ζει.

---

Ο Άρης Νότης είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και εκδότης του ηλεκτρονικού περιοδικού ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΕΞΙΑ. Με εξειδίκευση στην υπνοθεραπεία και τον νευρογλωσσικό προγραμματισμό, προσεγγίζει θέματα προσωπικής ανάπτυξης, ενώ παράλληλα παρουσιάζει συνεντεύξεις και ποικίλη ύλη που εμπνέει και ενημερώνει. Για συνεντεύξεις, συνεργασία ή σχόλια: arionasorama@gmail.com